' Het ware portret van Thomas a Kempis'-kleinThomas a KempisHet schijnt dat de uitdrukking 'met een boekje in een hoekje' (In omnibus requiem quaesivi et nusquam inveni nisi in angulo cum libro, te vertalen als 'In alles heb ik rust gezocht en ik heb die nergens gevonden dan alleen in een hoek met een boek') van Thomas a Kempis afkomstig is. In elk geval was deze zeker op hem van toepassing. Op afbeeldingen zien we Thomas meestal aan het werk in zijn kloostercel. Dat lijkt eerder op een exclusieve behandeling, omdat dit gewoonlijk niet werd toegestaan.

Deze uitdrukking heeft wel een verkeerd beeld opgeworpen van de Moderne Devotie. Er werd een beeld mee geschapen van figuren, die zich terug getrokken hadden uit de maatscappij, terwijl de Moderne Devoten met twee benen in de maatschappij stonden voor en met de gehele bevolking.

Denk aan onderwijs, gezondheidzorg, zorg voor elkaar ed.

 

Thomas a Kempis oude portret-klein
Op tal van afbeeldingen valt zijn ingehouden tijdloze blik op. Wat overeenstemt met zijn kijk op zaken zoals hij die in de 15e eeuw in een flink aantal publicaties verwoordde.

RELIEKSCHRIJN 003 kleinThomas a Kempis is overleden op 25 juli 1471 in het Agnietenbergklooster bij Zwolle en aldaar begraven. Na het opgraven van het gebeente van Thomas van Kempen in 1672 zijn deze geplaatst in een reliekschrijn, vervaardigd door Hermannus van Arnhem. Deze fraai bewerkte reliekschrijn had in de betrekkelijke anonimiteit een plaats gekregen in de nieuwe Sint-Michaëlskerk aan de Bisschop Willebrandlaan in Zwolle-Oost. Daar bevond het zich tot 2005.

Oudste afbeeldeing Thomas a Kempis-klein
De vermoedelijk oudste bekende afbeelding van Thomas a Kempis. Anonieme houtsnede - Brabant na 1471, vóór 1484 - vervaardigd in Rookklooster bij Brussel naar tekening van Hugo van der Goes. Deze afbeelding hieronder is een deel van een groter geheel (slechts ca 60 x 40 cm) en bevindt zich momenteel in het Koninklijk Prentenkabinet in Kopenhagen.

Schilderij thak-klein
In de Onze Lieve Vrouwenbasiliek in Zwolle bevindt zich een schilderij, waarop Thomas van Kempen is afgebeeld, met op de achtergrond het gebouwencomplex van het Agnietenbergklooster. Ook is op het schilderij Arnold Waeyer (1606-1692), de aartspriester van Salland te zien. Hij gaf leiding aan een belangrijk deel van het kerkelijk leven van de Zwolse katholieken in de schuilkerkentijd. Op het schilderij is een uitvoerige Latijnse tekst aangebracht.
Indien de tekst betrouwbaar is, zou het schilderij dateren van 1569 en geschilderd zijn in opdracht van Johannes Cuperinus, de laatste prior van het Agnietenbergklooster. Hij heeft naar zijn zeggen, de tekst en het zelfportret laten toevoegen in 1654. In het Stedelijk Museum Zwolle hangt een vrijwel identiek schilderij.

Na een lange noviciaatperiode (proefperiode in klooster, is dat wat ik wil) doet Thomas in 1406 zijn professie (wordt definitief lid van het klooster) , maar het zal nog tot 1413 of 1414 duren voordat hij zich tot priester laat wijden. Waarom heeft hij zo lang gewacht? Het is onbekend.

STANDBEELD Kempen 128In de geboorteplaats van Thomas a Kempis in Kempen (Duitsland), 25 km ten oosten van Venlo staat een standbeeld ter nagedachtenis van hem. Ook de plek van zijn geboortehuis is bekend

Thomas heeft een vijftien jaar oudere broer, Johannes. Hij wordt gerekend tot de kloosterlingen van de eerste generatie van de Moderne Devotie en was betrokken bij de stichting in 1387 van het eerste klooster van de Windesheimer Congregatie in Windesheim, enkele kilometers ten zuiden van Zwolle.

pierre 7Op de weg naar de eregalerij van het Rijksmuseum met o.a. de Nachtwacht van Rembrandt, het Melkmeisje en Gezicht op Delft van Vermeer, is een glas-in-loodraam waarop Thomas a Kempis is afgebeeld. In het voorportaal van de eregalerij staat hij prominent naast Plato in gebrandschilderd glas. Zijn boekje ‘De Imitatio’ houd hij geopend in zijn rechterhand, met zijn linkerhand wijst hij naar boven.

In het voetspoor van de Moderne Devotie. Deze wandelgids is uitgekomen in het kader van de manifestatie 'Zwolle in het licht van de Moderne Devotie', die voorjaar 2012 plaatsvond in ondermeer Museum De Fundatie en het Stedelijk Museum Zwolle. Van deze laatmiddeleeuwse religieuze vernieuwingsbeweging met een grote impact op Noordwest-Europa was Geert Groote uit Deventer de geestelijk vader. De 100 km lange voettocht slingert door het fraaie, afwisselende en rustige Sallandse land, de bakermat van de Moderne Devotie.

Otto Spitzen / Koning Willem I / Jacques Reuland / Annemiek schrijver / en nog meer

Laatste artikelen